De definitie handicap stoelt op de Internationale Classificatie van het Menselijk Functioneren (ICF), waarin drie begrippen worden gehanteerd: ‘stoornis’, ‘beperkingen’ en ‘maatschappelijk participatieprobleem’. Het VAPH hanteert de definitie ‘handicap’, waarin die drie begrippen vervat zitten.
Stoornis - beperkingen - maatschappelijk participatieprobleem - handicap
- stoornis: afwijkingen in of verlies van functies of anatomische eigenschappen (ten gevolge van een ziekte, ongeval …)
- beperkingen: moeilijkheden die iemand heeft met het uitvoeren van activiteiten als gevolg van een stoornis
- maatschappelijk participatieprobleem: de sociale dimensie van de begrippen stoornissen en beperkingen
- handicap: combinatie van die drie begrippen
Stoornis
Een stoornis is niet hetzelfde als een ziekte of een aandoening. Een ziekte of aandoening kan wel stoornissen van functies of organen tot gevolg hebben. Bijvoorbeeld: diabetes mellitus, een ziekte, kan stoornissen tot gevolg hebben ter hoogte van de bloedvaten (macro- en micro-angiopathie), de nieren (nefropathie), de zenuwen (neuropathie), de ogen (retinopathie) …
Het VAPH werkt niet met een lijst van ‘erkende’ aandoeningen of stoornissen. Een welbepaalde diagnose is een noodzakelijke, maar onvoldoende voorwaarde om te kunnen spreken van een ‘persoon met een handicap’. Alles hangt af van de impact van de stoornis op de maatschappelijke participatie. Daarvoor zijn functionele tests belangrijk.
Beperkingen
Een stoornis leidt (in principe) tot beperkingen. Een van de vuistregels om de 'ernst' van de beperkingen in te schatten, is het beoordelen van de nood aan hulpmiddelen of ondersteuning door personen.
Maatschappelijk participatieprobleem
Handicap wordt in de ICF omschreven als 'participatieproblemen': problemen die iemand heeft met het deelnemen aan het maatschappelijk leven. Een 'participatieprobleem' kan ook afhangen van leeftijd, omgevingsfactoren … Als de omgevingsfactoren als oorzaak dominant zijn, behoort de persoon niet tot de doelgroep van het VAPH.
Handicap
Om te voldoen aan de definitie van handicap, is een stoornis hebben een noodzakelijke, maar onvoldoende voorwaarde. Hetzelfde geldt voor beperkingen en maatschappelijk participatieprobleem. Omdat het begrip 'handicap' heel wat verschillende aspecten inhoudt, is voor evaluatie ervan een multidisciplinaire benadering nodig.
Langdurigheid en belangrijkheid
Een stoornis hebben is een noodzakelijke, maar onvoldoende voorwaarde. Volgens de definitie moeten de participatieproblemen, alsook de beperkingen langdurig en belangrijk zijn.
- langdurig: chronisch of definitief
- belangrijk: nood aan bijzondere ondersteuning, bijzondere omkadering en dergelijke
De symptomen kunnen dus met therapie niet zodanig beïnvloed worden dat de aandoening weinig of niet storend wordt en geen handicap meer tot gevolg heeft.