Op 1 januari 2023 ging de pilootfase voor het nieuwe beleid rechtstreeks toegankelijke hulp van start. Deze pilootfase werd door de Vlaamse regering recent verlengd en loopt nog tot eind december 2025. Het doel van de pilootfase is het ontwikkelen en uitproberen van nieuwe vormen van rechtstreeks toegankelijke VAPH-hulp.
De eerste pilootfase liep van 1 januari tot en met 30 juni 2024.
111 initiatieven, van in totaal 113 verschillende organisaties, namen deel aan deze eerste pilootfase. De betrokken organisaties kregen daartoe een specifieke (bijkomende) erkenning RTH in het kader van de pilootfase voor de periode van 1 januari 2023 tot en met 30 juni 2024.
De initiatieven in de eerste pilootfase waren heel divers en verschilden onder meer op het vlak van:
- leeftijd: initiatieven gericht op (ouders van) jonge kindjes, op minderjarigen, op jongvolwassenen, op volwassenen met een (vermoeden van) handicap
- doelgroep: personen met een (recent verworven) NAH, personen met ASS, personen met een handicap met een kinderwens of die net zelf mama of papa zijn geworden, personen met (vermoeden van) handicap in dak- en thuisloosheid …
- de manier waarop de ondersteuning werd georganiseerd: klassieke RTH in combinatie met uitproberen nieuwe vormen, onder meer. ‘anonieme RTH’, ‘abonnementen’, ‘opvang aan huis’, ‘permanentie’, het gericht aanleren en trainen van specifieke vaardigheden
- focus:
- initiatieven gericht op het open, beschikbaar en toegankelijk maken van reguliere hulp- en dienstverlening (CAW, OCMW, Sociale Huizen), vrije tijd en vakantie of onderwijs
- initiatieven gericht op het (opnieuw) activeren van personen met een handicap door zinvolle, inclusieve, daginvulling - vrijwilligerswerk - werk aan te bieden
- initiatieven gericht op laagdrempelige ontmoeting en eerste info- en hulpverlening, initiatieven met cultuursensitieve invalshoek op snijpunt van handicap en migratie
- initiatieven die antwoorden proberen te zoeken op de wachtlijsten RTH en mensen al kortstondig helpen met de meest prioritaire ondersteuningsvragen of de afbouw van intensieve RTH faciliteren door terugvalmogelijkheden in te bouwen …
Dankzij die initiatieven leerden we actuele inhoudelijke hiaten en praktisch/organisatorische knelpunten kennen:
- inhoudelijk: hiaten in het aanbod voor specifieke doelgroepen met extra kwetsbaarheid, de worsteling op het terrein met het fenomeen ‘wachtlijsten’, de nood aan een alternatief voor de klassieke respijtzorg binnen residentiële voorzieningen, de nood aan ‘anonieme RTH’ …
- praktisch-organisatorisch: de prestatiegerichte financiering matcht niet altijd met de verwachtingen rond het investeren in innovatie en samenwerking en netwerking
Daarmee gaan we verder aan de slag in de verlengde pilootfase.
In 2023 werden 6.740 personen met een (vermoeden van) handicap ondersteund in het kader van de pilootfase RTH, waarvan 3804 kinderen en jongeren (-18 jaar) en 2936 meerderjarigen. Daarbovenop werden ook heel wat gebruikers ‘anoniem’ ondersteund met de functie ‘verruimde outreach’.
Begin 2024 werden alle initiatieven beoordeeld aan de hand van 8 beoordelingscriteria:
- effectieve looptijd gedurende het eerste werkingsjaar
- formele erkenningsvoorwaarden
- bijdrage van het initiatief aan de piloot
- leefbaarheid en duurzaamheid van het initiatief
- inzet en registratie van de cliëntgebonden functies
- inzet en registratie van outreach
- inpasbaarheid en mogelijkheden tot verruimde toepassing binnen een regulier kader rechtstreeks toegankelijke hulp
- invulling en realisatie van de 4 basisprincipes
Elk initiatief kreeg de mogelijkheid om een verlenging van de specifieke erkenning in het kader van de pilootfase aan te vragen.
Op basis van de aanvragen en de beoordelingen werd beslist dat 107 initiatieven verdergezet kunnen worden.