De-institutionalisering betekent dat personen met een handicap willen dat de ondersteuning die hen geboden wordt, hen in staat stelt om ten volle aan de samenleving deel te nemen. Er is eensgezindheid dat personen met een handicap niet gezien en behandeld mogen worden als objecten van zorg en dat ze niet afgezonderd mogen worden van de samenleving in grootschalige residentiële instituten. Daardoor ontstond de beweging dat de-institutionalisering vooral grootschalige, residentiële voorzieningen moest ontmantelen en er gestreefd moest worden naar het organiseren van zorg en ondersteuning in de gemeenschap, variërend van kleinschalige groepswoningen, zelfstandige woningen tot toeleiding naar sociale huisvesting.
Maar, het streven naar gemeenschapsgerichte zorg en ondersteuning in Vlaanderen is behoorlijk complex. Het inclusiebeleid blijkt zeer geschikt voor personen met een handicap die hun noden, behoeften en wensen kenbaar kunnen maken, rechten kunnen claimen, zelf zorg kunnen kopen en beheren. Daardoor is er ongewild ook een institutioneel zorgbeleid voor personen met een handicap die niet aan die eisen kunnen voldoen. De kwetsbaarste personen met een handicap blijven in een residentiële, institutionele context terechtkomen.
Een institutionele setting wordt niet per se gekenmerkt door de grootte van een gebouw of het aantal mensen dat er verblijft. Een dergelijke setting wordt wel gekenmerkt door een gebrek aan autonomie en participatie in de samenleving van personen met een handicap door voorgestructureerde leef- en woonomgevingen op te leggen. De-institutionalisering heeft dus ook te maken met alert blijven voor een professionele, institutionele cultuur, waarbij personen met een handicap als object van zorg worden beschouwd. Het is daarom zowel voor kleinschalige initiatieven als grootschalige voorzieningen een uitdaging om een burgerschapsklimaat te creëren.
Om verdere stappen te zetten naar inclusie en de-institutionalisering te kunnen vertalen naar het beleid en de praktijk van de ondersteuning voor personen met een handicap, zetten we gedurende vier jaar in op een academische werkplaats. Daarin willen we de nodige kennis ontwikkelen en toekomstige initiatieven rond inclusie en de-institutionalisering kunnen stroomlijnen.
Meer informatie over hoe de academische werkplaats daar vorm aan wil geven en over hoe u daaraan kunt bijdragen vindt u op https://www.vlaamsbouwmeester.be/nl/subsite/ruimtevoorzorg(opent nieuw venster).