2 mei 2023 – Wie een handicap heeft, kan gebruikmaken van ondersteuning van het VAPH, het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap. ‘Het aantal mensen dat het VAPH ondersteunt neemt jaar na jaar toe’, zegt administrateur-generaal van het agentschap James Van Casteren, die de cijfers vandaag toelicht in het Vlaams Parlement. In 2022 ondersteunde het VAPH 103.423 personen met een handicap.
Het VAPH biedt verschillende vormen van ondersteuning, van rechtstreeks toegankelijke hulp tot tegemoetkomingen voor hulpmiddelen en persoonsvolgende budgetten.
Eind 2022 waren er 45.350 gebruikers van hulpmiddelen, zoals communicatiehulpmiddelen, een trap- of tillift, een aangepaste auto of woning …
Daarnaast maakten 28.818 mensen met een (vermoeden van) handicap gebruik van rechtstreeks toegankelijke hulp (RTH). Dat is laagdrempelige ondersteuning in de vorm van begeleiding, dagopvang of verblijf voor volwassenen of minderjarigen die af en toe hulp nodig hebben. In 2022 maakten ook 1.079 jonge kinderen met een (vermoeden van) handicap die naar een gewone kinderopvang of kleuterschool gingen, gebruik van globale individuele ondersteuning (GIO). Dat is ook laagdrempelige, snel inzetbare hulp. Een begeleider biedt daarbij ondersteuning in de kinderopvang of kleuterklas in de vorm van stimulatie, coaching, training en assistentie.
Het aantal mensen dat gebruikmaakt van RTH steeg tussen 2018 en 2022 met 10%. Ook in de toekomst wordt nog een stijging verwacht, aangezien het aanbod recent nog werd uitgebreid.
Specifiek voor minderjarigen kent het VAPH persoonlijke-assistentiebudgetten toe, waarmee een assistent kan worden betaald. Eind 2022 ontvingen 1.816 minderjarigen zo’n budget. Het aantal kinderen met zo’n budget neemt elk jaar toe; ten opzichte van 2018 verdubbelde dat aantal.
Minderjarigen met een handicap worden in Vlaanderen ook ondersteund door multifunctionele centra (MFC’s). In 2022 boden MFC’s – die erkend en gesubsidieerd worden door het VAPH – flexibele hulp op maat aan 9.753 minderjarigen met een handicap. In 2021 ging het om 9.822 kinderen en jongeren.
Persoonsvolgende budgetten op vijf jaar tijd met 18% gestegen
Het VAPH stelt ook persoonsvolgende budgetten ter beschikking voor meerderjarige personen met een handicap. Zo’n budget op maat laat mensen met een handicap toe zelf zorg en ondersteuning te kopen. Eind 2022 ondersteunde het VAPH 28.506 personen met een handicap op die manier.
Een sterke stijging ten opzichte van voorgaande jaren: op 31 december 2021 waren er 27.266 budgethouders, op 31 december 2020 waren dat er 25.399. Het aantal mensen met een persoonsvolgend budget steeg op vijf jaar tijd – sinds 2017, met de invoering van de persoonsvolgende financiering – met 18%. In 2022 werden 3.412 nieuwe persoonlijke budgetten ter beschikking gesteld.
De stijging van afgelopen jaren is te danken aan het Zorginvesteringsplan. In 2022 kon het VAPH door een investering van 42 miljoen euro van de Vlaamse Regering in prioriteitengroep 1[1] een inhaalbeweging maken in de terbeschikkingstelling van zulke budgetten aan mensen met de meest dringende zorgvragen. Daardoor is de wachtlijst in prioriteitengroep 1 op dit moment volledig weggewerkt.
Maar ook de noden stijgen jaar na jaar. Eind december 2022 wachtten nog 16.702 personen met een handicap op (meer) ondersteuning. Bijna 85% van hen heeft al VAPH-ondersteuning. Zoals een persoonsvolgend budget (34% of ongeveer 6.000 wachtenden hebben al een budget, maar vragen een verhoging), rechtstreeks toegankelijke hulp, hulpmiddelen en/of een zorgbudget van de Vlaamse sociale bescherming. Van de 6.172 wachtenden in prioriteitengroep 2 kregen 1.100 mensen in 2022 de mogelijkheid om al te starten met de helft van hun budget of meervraag.
Onderbenutte middelen worden opnieuw ingezet
In het Vlaams Parlement werd ook besproken hoe onderbenutte middelen opnieuw kunnen worden ingezet. “Onderbenutting komt vaak voor bij de persoonsvolgende financiering, omdat mensen tijd nodig hebben om te starten met hun budget, en omdat men vaak ook voorzichtig omspringt met het budget”, legt James Van Casteren uit. “Onderbenutte middelen zullen opnieuw worden ingezet, onder meer om meer mensen via de noodprocedure een persoonsvolgend budget te kunnen toekennen.” Minister van Welzijn Hilde Crevits breidde immers recent de criteria voor deze procedure uit, waarmee mensen die zich plots in een kritieke situatie bevinden versneld een persoonsvolgend budget kunnen krijgen. “Daarnaast zullen de onderbenutte middelen ook worden aangewend voor het nieuwe Vlaamse crisisplan voor de jeugdhulp, dat ook een verschil zal maken voor heel wat minderjarigen met een handicap en de MFC’s”, besluit James Van Casteren.
[1] Elke aanvraag voor een persoonsvolgend budget wordt beoordeeld op basis van verschillende criteria die bepalen in welke prioriteitengroep (1, 2 of 3) aanvragen worden geplaatst. De prioriteitengroep geeft aan hoe dringend de nood is en is bepalend voor de terbeschikkingstelling van een persoonsvolgend budget.