3 december 2022 – In Vlaanderen kunnen personen met een handicap gebruik maken van verschillende vormen van ondersteuning. Hulpmiddelen bijvoorbeeld, of rechtstreeks toegankelijke hulp. Dat is laagdrempelige ondersteuning voor mensen met een relatief beperkte zorgvraag. Wie nood heeft aan intensieve hulp kan een persoonsvolgend budget aanvragen om zelf zorg in te kopen.
Voor al deze ondersteuning kunnen mensen met een (vermoeden van) handicap aankloppen bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). In de eerste helft van 2022 hadden 103.000 personen VAPH-ondersteuning of een zorgbudget. Dat blijkt uit de halfjaarlijkse cijfers die het agentschap publiceert op de internationale dag voor mensen met een handicap.
Wie een handicap heeft, kan ondersteuning aanvragen bij het VAPH. Dat agentschap ondersteunt jaar na jaar meer personen met een handicap. Eind juni 2022 ging het om 103.000 personen. Eind december 2021 om 102.438 en eind december 2020 om 101.381 personen.
Bijna 46.000 gebruikers van hulpmiddelen
Hulpmiddelen kunnen voor mensen met een handicap een wereld van verschil maken. Door hulpmiddelen kunnen ze vaak een stuk zelfstandiger en veiliger leven. Denk bijvoorbeeld aan een aangepaste auto, waardoor mensen met een handicap veel mobieler en minder afhankelijk van anderen kunnen zijn. Of een aangepaste woning met automatische deuropeners of een keuken waarvan de hoogte aanpasbaar is, of een blindengeleidehond. Hulpmiddelen zoals een tillift kunnen de zorg zelf ondersteunen en verlichten.
Het VAPH geeft tegemoetkomingen voor zulke hulpmiddelen. In de eerste jaarhelft van 2022 ondersteunde het VAPH 45.638 gebruikers van hulpmiddelen.
Laagdrempelige hulp voor bijna 23.000 personen
Mensen met een relatief beperkte zorgvraag of een vermoeden van handicap biedt het VAPH rechtstreeks toegankelijke hulp. Dat is beperkte, laagdrempelige ondersteuning in de vorm van begeleiding, dagopvang of verblijf voor volwassenen of minderjarigen die af en toe hulp nodig hebben. Voor rechtstreeks toegankelijke hulp hoeft geen aanvraag te worden ingediend; mensen kunnen rechtstreeks contact opnemen met een zorgaanbieder. In de eerste jaarhelft van 2022 boden meer dan 200 aanbieders van rechtstreeks toegankelijke hulp ondersteuning aan 22.897 personen: 10.127 minderjarigen en 12.770 meerderjarigen.
Het aanbod van rechtstreeks toegankelijke hulp wordt op dit moment uitgebreid om nog meer personen te kunnen ondersteunen en het aanbod verder te verbeteren. Vlaanderen investeerde daarvoor eerder dit jaar nog 20 miljoen euro. Het VAPH lanceerde een projectoproep waarop organisaties konden intekenen. De extra middelen worden verdeeld onder de initiatieven die zich engageren om het aanbod van dit soort hulp meer vraaggestuurd en flexibeler te maken. Er zal ook meer worden samengewerkt met onder meer partners uit het onderwijs, de tewerkstelling, de cultuursector en lokale overheden. 341 projectvoorstellen werden ingediend, die momenteel worden geëvalueerd.
Sterke stijging persoonsvolgende budgetten
Het VAPH stelt persoonsvolgende budgetten ter beschikking voor meerderjarige personen met een handicap. Zo’n budget laat mensen met een handicap toe zelf zorg en ondersteuning te kopen. Het zorgt dus niet alleen voor ondersteuning en meer levenskwaliteit, maar ook voor meer autonomie. Eind juni 2022 ondersteunde het VAPH 27.384 personen op die manier.
Een stijging ten opzichte van eind december 2021: toen waren er 27.266 budgethouders. Eind juni 2021 waren dat er nog 25.781. In de eerste jaarhelft van 2022 werden 914 persoonsvolgende budgetten ter beschikking gesteld.
Die sterke stijging is te danken aan het Zorginvesteringsplan en de investeringen om deze regeerperiode alle vragen in de hoogste prioriteitengroep[1] perspectief te bieden op een persoonsvolgend budget. Daardoor kon het VAPH een inhaalbeweging maken in de terbeschikkingstelling van zulke budgetten aan mensen met de meest dringende zorgvragen.
Wie wacht op een persoonsvolgend budget, krijgt vaak al een vorm van VAPH-ondersteuning zoals rechtstreeks toegankelijke hulp en/of hulpmiddelen.
[1] Elke aanvraag voor een persoonsvolgend budget wordt beoordeeld op basis van verschillende criteria die bepalen in welke prioriteitengroep (1, 2 of 3) aanvragen worden geplaatst. De prioriteitengroep geeft aan hoe dringend de nood is en is bepalend voor de terbeschikkingstelling van een persoonsvolgend budget.
Bijna een derde heeft recht op een zorgbudget voor mensen met een handicap van de Vlaamse sociale bescherming (VSB). En nog eens ongeveer een derde van de wachtenden heeft al een PVB, maar vraagt een hoger budget.
Eind juni 2022 wachtten 16.680 personen over de verschillende prioriteitengroepen heen op (meer) ondersteuning, vooral in prioriteitengroep 2 (5.737 personen) en 3 (10.480 personen). Eind december 2021 waren dat er 15.918: 328 in prioriteitengroep 1, 5.034 in prioriteitengroep 2 en 10.595 in prioriteitengroep 3. Eind juni 2021 stonden er nog bijna 17.000 personen op de wachtlijst.
Eind oktober 2022 kregen nog ruim 400 personen met een handicap in prioriteitengroep 1 een persoonsvolgend budget doordat niet ingezette middelen - ruim 15 miljoen euro - na een begrotingscontrole opnieuw konden worden ingezet. Daarmee is de wachtlijst voor personen met de hoogste prioriteit op dit moment voorlopig weggewerkt.
Daarnaast trok de Vlaamse Regering 20 miljoen euro uit om ook zoveel mogelijk tegemoet te kunnen komen aan de nood aan zorg en ondersteuning van mensen uit prioriteitengroep 2. Midden november kregen 1.100 personen uit deze prioriteitengroep de helft van hun persoonsvolgend budget toegekend in afwachting van hun volledig budget.
Ook meer minderjarigen ondersteund
Het VAPH ondersteunt ook minderjarigen met een handicap, onder meer door het toekennen van persoonlijke-assistentiebudgetten, waarmee een persoonlijke assistent kan worden betaald. Eind juni 2022 hadden 1.722 minderjarigen zo’n budget. Ook dat is een sterke stijging ten opzichte van het aantal budgethouders op 31 december 2021. Toen hadden 1.522 kinderen en jongeren zo’n budget.
Die stijging kan eveneens verklaard worden door de extra uitbreidingsmiddelen die de Vlaamse regering investeerde. Net zoals bij volwassenen krijgen minderjarigen met de meest dringende noden prioriteit bij de toekenning van budgetten.
Minderjarigen worden ook ondersteund via multifunctionele centra (MFC’s). Eind juni 2022 boden 82 MFC’s – die erkend en gesubsidieerd worden door het VAPH – flexibele trajecten op maat aan 8.808 minderjarigen met een handicap.
Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits: “Met het Zorginvesteringsplan maakten we keuzes die we nu ook waarmaken. Mensen met de grootste zorgnood krijgen binnen de 18 maanden een budget, zodat ze hun ondersteuning autonoom en in eigen regie kunnen organiseren. Momenteel gebeurt dit zelfs sneller; mensen in prioriteitengroep 1 krijgen bij hun aanvraag al onmiddellijk perspectief op de terbeschikkingstelling van hun budget. We kijken ook uit naar de bevindingen rond het werken met deelbudgetten. En veel organisaties grepen intussen de kans om hun creativiteit en sociaal ondernemerschap te tonen door een project in te dienen in het kader van de uitbreiding van rechtstreeks toegankelijke hulp. Ik kijk ernaar uit om de resultaten daarvan in de sector te zien.”