In Vlaanderen kunnen personen met een handicap gebruikmaken van verschillende soorten ondersteuning. Hulpmiddelen bijvoorbeeld, of rechtstreeks toegankelijke hulp. Wie nood heeft aan intensieve hulp kan een persoonlijk budget aanvragen. Voor al deze ondersteuning kunnen mensen aankloppen bij het VAPH. Het VAPH ondersteunt elk jaar meer mensen met een handicap.
44.556 gebruikers van hulpmiddelen
Hulpmiddelen kunnen voor mensen met een handicap een wereld van verschil maken. Ze kunnen er vaak een stuk zelfstandiger en veiliger door leven. Denk bijvoorbeeld aan een aangepaste auto, waardoor mensen met een handicap veel mobieler en minder afhankelijk van anderen kunnen zijn. Of een aangepaste woning met automatische deuropeners of een keuken waarvan de hoogte aanpasbaar is, of een blindengeleidehond. Hulpmiddelen zoals een tillift kunnen de zorg zelf ondersteunen en verlichten.
Het VAPH geeft tegemoetkomingen voor zulke hulpmiddelen. In de eerste jaarhelft van 2024 ondersteunde het VAPH 44.556 gebruikers van hulpmiddelen.
Laagdrempelige hulp voor bijna 28.600 personen
Mensen met een relatief beperkte zorgvraag of een vermoeden van handicap biedt het VAPH rechtstreeks toegankelijke hulp (RTH). Dat is beperkte, laagdrempelige ondersteuning in de vorm van begeleiding, dagopvang of verblijf voor volwassenen of minderjarigen die af en toe hulp nodig hebben. Met RTH-ondersteuning kunnen mensen bijvoorbeeld kiezen voor een aantal momenten dagbesteding of verblijf om hun netwerk te ontlasten. Voor dit soort hulp hoeft geen aanvraag ingediend te worden bij het VAPH. In de eerste jaarhelft van 2024 maakten 28.555 mensen gebruik van rechtstreeks toegankelijke hulp: 14.568 kinderen en jongeren, en 13.987 personen ouder dan 21.
Het aantal gebruikers van RTH steeg doorheen de jaren: in de eerste jaarhelft van 2023 kregen 24.226 mensen RTH-ondersteuning. In de eerste jaarhelft van 2022 ging het nog om 22.897 mensen. Deze stijging is te verklaren doordat de afgelopen jaren sterk in een uitbreiding van het aanbod werd geïnvesteerd.
Sinds 2019 biedt het VAPH ook globale individuele ondersteuning (GIO): een vorm van rechtstreeks toegankelijke hulp voor jonge kinderen met een (vermoeden van) handicap. Daarbij kan een begeleider meegaan in de (reguliere) kinderopvang of de klas om praktische ondersteuning te bieden en inclusie mee mogelijk te maken. In de eerste jaarhelft van 2024 maakte dit soort hulp het verschil voor 832 kinderen.
Stijging persoonsvolgende budgetten
Het VAPH stelt persoonsvolgende budgetten ter beschikking voor meerderjarige personen met een handicap. Zo’n budget laat mensen met een handicap toe zelf zorg en ondersteuning te kopen. Eind juni 2024 ondersteunde het VAPH 29.729 personen op die manier. Een stijging ten opzichte van eind juni 2023: toen waren er 28.737 budgethouders. Eind juni 2022 waren dat er 27.384.
Wie wacht op een persoonsvolgend budget, krijgt vaak al een vorm van VAPH-ondersteuning zoals rechtstreeks toegankelijke hulp en/of hulpmiddelen. Bijna een derde heeft recht op een zorgbudget voor mensen met een handicap van de Vlaamse sociale bescherming (VSB). En nog eens ongeveer een derde van de wachtenden heeft al een PVB, maar vraagt een hoger budget.
Eind juni 2024 wachtten 17.848 personen over de verschillende prioriteitengroepen heen op (meer) ondersteuning, vooral in prioriteitengroep 2 (7.633 personen) en 3 (9.885 personen). Eind juni 2023 waren er 17.172 wachtenden, en eind juni 2022 16.680. Van de wachtenden in prioriteitengroep 2 maken ongeveer 1.100 mensen sinds eind 2022 gebruik van de helft van hun budget, in afwachting van hun volledige budget. De wachtlijst in prioriteitengroep 1 is weggewerkt en de nieuwe Vlaamse regering sprak de ambitie uit om dat zo te houden.
Ook meer minderjarigen ondersteund
Het VAPH ondersteunt ook minderjarigen met een handicap, onder meer door het toekennen van persoonlijke-assistentiebudgetten, waarmee een persoonlijke assistent kan worden betaald. Eind juni 2024 hadden 2.459 minderjarigen zo’n budget. Ook dat is een stijging ten opzichte van het aantal budgethouders eind juni 2023. Toen hadden 1.872 kinderen en jongeren zo’n budget. Eind juni 2022 hadden 1.722 minderjarigen een PAB. Net zoals bij volwassenen krijgen minderjarigen met de meest dringende noden prioriteit bij de toekenning van budgetten.
Minderjarigen worden ook ondersteund via multifunctionele centra (MFC’s). In de eerste jaarhelft van 2024 boden 101 MFC’s – die erkend en gesubsidieerd worden door het VAPH – flexibele trajecten op maat aan 9.555 minderjarigen met een handicap. In de eerste jaarhelft van 2023 werden 8.655 personen ondersteund. In de eerste jaarhelft van 2022 waren dat er nog 8.808. De stijging tussen 2023 en 2024 kan vooral verklaard worden doordat een aantal internaten vanuit Onderwijs in september 2023 overstapten naar Welzijn en MFC’s werden.