Sinds 2023 slaan alle Vlaamse thuisbegeleidingsdiensten voor doven en slechthorenden de handen in elkaar voor een aanbod waarbij dove professionals dove kinderen en volwassenen als rolmodel begeleiden aan huis. Met succes, want sinds de start werden al meer dan 300 gezinnen op die manier ondersteund.
“Als een kind doof of slechthorend geboren wordt, krijgen gezinnen vaak vooral medische info. Maar een doof of slechthorend kind opvoeden, draait om meer dan enkel hoorhulpmiddelen en therapie”, klinkt het bij de Vlaamse thuisbegeleidingsdiensten die gespecialiseerd zijn in de doelgroep. “Het gaat evengoed om verbinding en hechting, en om je als ouder voldoende zelfzeker te voelen. We zien geregeld ook volwassen dove personen die afhankelijk zijn van hun omgeving en nogal negatief denken over hun doof zijn. Daarom hebben alle thuisbegeleidingsdiensten voor doven en slechthorenden in Vlaanderen sinds 2023 samen geïnvesteerd in een begeleidingsaanbod waarbij dove of slechthorende professionals als rolmodel gezinnen, kinderen, jongeren en volwassenen coachen en begeleiden. Op die manier krijgen ze een inkijk in hun leven, en kunnen ze zien hoe hun rolmodellen met bepaalde uitdagingen omgaan.”
Wat doet een rolmodel?
Hoe dat concreet in zijn werk gaat? “Bij jonge kinderen en hun ouders ligt de focus op verbinding en hechting door vroege en visuele communicatie, en de Vlaamse Gebarentaal (VGT). Dat gebeurt op maat van elk gezin”, zegt Vanessa Lopes, die rolmodel en thuisbegeleider is. “Ik laat bijvoorbeeld ook zien hoe ik als slechthorende persoon zoveel mogelijk dingen zelfstandig doe: hoe ik wakker word, hoe ik telefoneer, op reis ga, alleen woon… Het gebeurt ook dat ik extra info geef over hulpmiddelen, hoortoestellen of een cochleair implantaat. Ze mogen dan voelen aan mijn hoofd - want ik heb er zelf een - zodat ze zien waar de magneet zit, en hoe mijn litteken eruit ziet. Ik help onder meer ook mee de onderwijsmogelijkheden verkennen: van gewone scholen tot dovenscholen. We bespreken de voor- en nadelen, en ik geef mee welke ondersteuning en hulp daarbij mogelijk is.”
“Bij dove volwassenen proberen we de veerkracht en autonomie te verhogen. Als mensen een dove begeleider zien die zijn zaakjes op het werk en privé zelf oplost, zien ze wat er allemaal kan. Dat kan inspirerend zijn, en ook tot meer autonomie bij henzelf leiden. We laten mensen ook succeservaringen hebben. Zo leren we hen werken met de computer of de bankapp, zodat ze niet aan anderen hoeven te vragen om dat voor hen te doen. En heel wat doven en slechthorenden voelen zich sociaal geïsoleerd. Door hen meer aansluiting te laten vinden bij de dovengemeenschap, kunnen we helpen om het isolement doorbreken”, vertelt Vanessa Lopes.
‘Mijn zoon was de eerste slechthorende persoon die ik ontmoette’
Het gezin van Wannes Remaut, 10 maanden oud, maakt gebruik van dit soort hulp.
“Onze zoon werd slechthorend geboren. Na zijn geboorte kwamen we al snel in contact met Thuisbegeleidingsdienst Woluwe. We werden meteen begeleid en konden met al onze vragen bij hen terecht.
Mijn zoon is eigenlijk de eerste slechthorende persoon die ik ontmoette, via rolmodel Vanessa begrijp ik zijn leefwereld veel beter, en ontdekken we welke mogelijkheden er voor hem zijn, zegt Pieter-Jan Remaut (32), de papa van Wannes. “We gingen zelf wel al aan de slag met een cursus visueel communiceren en een cursus VGT, maar door Vanessa oefenen we in het echte leven. Ze leert ons wat doofvriendelijk is en wat er moeilijk is voor onze zoon. Voor ons kind is dit verrijkend, omdat Vanessa net als hij apparaten in haar oren draagt en dat heel normaal vindt.
Hoe kunt u deze hulp aanvragen?
Dit soort hulp wordt aangeboden in elke Vlaamse provincie door de vijf thuisbegeleidingsdiensten voor dove en slechthorende personen: KOCA (Antwerpen), Thuisbegeleidingsdienst Woluwe, KIDS Hasselt, Thuisbegeleidingsdienst Spermalie vzw De Kade (Brugge) en vzw Sint-Lievenspoort (Gent).
Dit is een vorm van rechtstreeks toegankelijke hulp. Dat is laagdrempelige VAPH-ondersteuning. Doven en slechthorenden kunnen rechtstreeks naar een zorgaanbieder stappen die deze hulp aanbiedt, en hoeven geen aanvraagprocedure te doorlopen bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). Er zijn 5 aanbieders van dit soort hulp, verspreid over de Vlaamse provincies.
Dit soort hulp is er voor kinderen, jongeren of volwassenen met een (vermoeden van) handicap die in Vlaanderen of Brussel wonen, en die (nog) geen persoonlijke-assistentiebudget of persoonsvolgend budget hebben, of die nog niet ondersteund worden door een multifunctioneel centrum (MFC). Op jaarbasis kunnen ze gebruikmaken van maximum 36 begeleidingen van 1 tot 2 uur aan huis.
Sinds de opstart in 2023 werden op deze manier al meer dan 300 doven en slechthorenden en hun gezin begeleid.
Meer autonomie en inclusie
Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) maakt dit soort hulp mogelijk. “We vinden het belangrijk om de autonomie van mensen te verhogen, het sociaal isolement van doven en slechthorenden te doorbreken en inclusie te bevorderen”, zegt Liesbeth Van Houdt, woordvoerder van het VAPH. “En dat op een laagdrempelige manier, aan huis en specifiek op maat.”
“Te vaak wordt er gefocust op de beperkingen van mensen”, klinkt het nog bij het VAPH. “Rolmodellen als Vanessa tonen elke dag wat mensen allemaal wél kunnen. Dat is ontzettend waardevol.”